Vlaams Parlementslid Emmily Talpe (Open Vld) vroeg aan minister Muyters hoe het nu zit met de activering van mensen die in 2017 een SWT-statuut hebben gekregen. SWT staat voor ‘stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag’, oftewel het oude brugpensioen. Het gaat om ouderen die na hun ontslag een werkloosheidsuitkering krijgen en daarbovenop een premie van hun ex-werkgever. Dat SWT kan dit jaar onder bepaalde voorwaarden worden toegekend aan mensen van 56 jaar en ouder.

SWT’ers moeten ‘aangepast beschikbaar’ zijn. Dat betekent dat ze zelf niet moeten solliciteren voor een vacature. Maar als de VDAB hen expliciet zegt dat ze op een bepaalde vacature moeten solliciteren, moeten ze gehoorzamen. Anders kunnen ze in theorie hun uitkering kwijtspelen. In de praktijk gebeurt dat (nog) niet.

Uit de cijfers die Talpe van Muyters kreeg, blijkt dat geen enkele persoon die in 2017 met brugpensioen ging, naar de controledienst van de VDAB is doorgestuurd. Er is dus ook geen enkele sanctie uitgesproken.

“Meer nog, de VDAB heeft vorig jaar welgeteld 66 sollicitatie- opdrachten gegeven aan de 1.712 nieuwe SWT’ers”, zegt Emmily Talpe. “Gemiddeld kreeg een SWT’er 0,3 vacatures toegestuurd. Dat is niet om vrolijk van te worden. Van al die nieuwe SWT’ers zijn er dertien die een opleiding hebben gevolgd om een nieuwe job te kunnen uitoefenen.”

“Het was geen prioriteit”

Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) geeft toe dat de cijfers niet goed zijn. “Dat komt omdat het voor de VDAB geen prioriteit was om SWT’ers naar een nieuwe job te leiden”, zegt de minister. “Die mensen krijgen, als je de werkloosheidsuitkering en de premie van de ex-werkgever samentelt, soms tachtig tot negentig procent van hun laatste loon uitbetaald. Dan is het zeer moeilijk om hen te motiveren om een nieuwe job te zoeken. Wie wil er nu vijf dagen gaan werken in ruil voor tien procent meer loon?”

Muyters staaft het probleem met een cijfer. “Werkloze zestigplussers die niet in het SWT-stelsel zitten, geraken zeven keer sneller aan een job dan SWT’ers.”

“Het probleem ligt op het federale niveau”, zegt Muyters. “Het SWT moet worden afgeschaft. En als dat niet meteen kan, moet tenminste het principe van de ‘aangepaste beschikbaarheid’ worden afgeschaft. We hebben alle werklozen nodig. De federale regering zou die boodschap ook moeten geven.”

Muyters gaat schorsen

Muyters heeft wel een wapen in handen om SWT’ers aan het werk te krijgen: hij kan de VDAB verplichten om meer sollicitatie- opdrachten naar die doelgroep te sturen. “Vanaf dit najaar ga ik dat ook doen. We zitten met een krappe arbeidsmarkt. Er zijn heel veel vacatures. Wie weigert om op die sollicitatieopdrachten in te gaan, zal in het vervolg worden doorgestuurd naar de controledienst van de VDAB. Die SWT’ers kunnen dan hun werkloosheidsuitkering verliezen, zodat ze alleen nog de premie van hun ex-werkgever overhouden.”

“Er zal een bom barsten als ik de eerste SWT’er schors”, waarschuwt de minister. “Die mensen hebben jarenlang te horen gekregen dat ze niet meer actief naar werk moeten zoeken, en krijgen dan ineens een schorsing op hun dak… Maar ik ga de uitdaging aan. Vanaf het moment dat een SWT’er wordt geschorst, zullen de onderhandelingen bij bedrijven er heel anders aan toe gaan. Vakbonden en werkgevers zullen het vroegere brugpensioen dan wel met een ander gevoel benaderen dan vandaag.”

‘Netflix’ voor SWT’ers

De VDAB benadrukt dat de gebrekkige activering van SWT’ers dit jaar ook via zogenaamde ‘quick wins’ zal verbeteren. “We mogen vanaf dit jaar ook vacatures op basis van competenties naar een werkzoekende sturen, in plaats van alleen op basis van vorige werkervaringen”, zegt woordvoerder Shaireen Aftab. “Bovendien sturen we sinds juni ook naar 55-plussers automatisch vacatures die het best bij hen passen. Vroeger deden we dat voor die doelgroep niet.”

Vanaf september start de VDAB ook met het zogenaamde ‘Netflix-systeem’. Als een SWT’er met dezelfde competenties als een andere SWT’er een bepaalde job heeft gevonden, zullen soortgelijke jobs automatisch aan die andere SWT’er worden aangeboden. Dat vergroot de kans op succes.

55-plussers worden goedkoper

Allemaal goed en wel, maar het is niet omdat SWT’ers hun best doen om een job te vinden, dat een werkgever hen ook wil aanwerven. “Daarom ga ik de premies om 55-plussers aan te werven verhogen”, zegt Muyters. “Een werkgever die vanaf volgend jaar een werkloze 55-plusser aanwerft, moet twee jaar lang geen sociale bijdragen betalen.”